Chợ Thiếc ở Khu Xóm Đất
Nếu ở Hà Nội có 36 phố phường với các làng nghề liên quan cái tên phố thì ở Sài Gòn cũng có những Xóm cũng có tên đi cùng năm tháng. Như Xóm Đất là chuyên cung cấp đất cho các lò gạch nên cũng có Xóm Lò Gốm. Hoặc chợ cũng bán hàng với cái tên gắn liền với đặc trưng hàng hóa. Giữa cái nhịp sống hối hả, xe cộ chạy vèo vèo, vẫn còn những góc nhỏ xíu mà bước chân vô là thấy cả một trời ký ức ùa về. Chợ Thiếc ở quận 11 là một chỗ như vậy đó bà con. Không ồn ào như Chợ Lớn, không lớn lao như Bến Thành, nhưng Chợ Thiếc lại mang cái hồn của Sài Gòn xưa, cái chất Nam bộ mộc mạc mà gần gũi. Hôm nay, tui xin kể cho bà con nghe câu chuyện về Chợ Thiếc – một ngôi chợ truyền thống lâu đời, nơi thời gian dường như chậm lại để người ta sống với những giá trị xưa cũ giữa cái thời buổi hiện đại này.
Chợ Thiếc nằm lọt thỏm trên con đường Phó Cơ Điều, quận 11, nhỏ thôi nhưng đông vui lắm. Với diện tích 5.250 m², 744 sạp hàng, và gần 1.000 thương nhân, cái chợ này không chỉ là chỗ mua bán mà còn là một biểu tượng văn hóa của Sài Gòn. Theo mấy tài liệu tui đọc được, chợ ra đời từ những năm 1940-1950, lúc đầu chỉ là nơi để bà con mua bán thiếc, tôn, nhôm với mấy món đồ gia dụng trong nhà. Ai cần cái thau, cái nồi, cái máng xối hay bình bông bằng kim loại, cứ ra Chợ Thiếc là có hết.
Nhưng mà cái hay của Chợ Thiếc không phải chỉ ở hàng hóa đâu nghen. Cái không khí ở đây mới là thứ làm người ta nhớ mãi. Sáng sớm tinh mơ, nắng vừa lấp ló, đã nghe tiếng búa gõ leng keng, tiếng mỏ hàn xèo xèo, rồi tiếng mấy chú thợ gọi nhau bằng cái giọng Sài Gòn ngọt xớt pha chút Chợ Lớn. Cái âm thanh đó, với mấy bạn trẻ bây giờ chắc lạ lẫm lắm, nhưng với mấy người lớn lên từ thời xưa như tui, nó như một bản nhạc không lời, gợi nhớ về những ngày tháng mà Sài Gòn còn chậm rãi, còn bình dị.
Chợ Thiếc không chỉ là chỗ mua bán, mà còn là chỗ làm nghề. Đi ngang qua, bà con sẽ thấy mấy chú thợ ngồi gò từng tấm thiếc, cắt từng miếng nhôm, hàn từng mối nối. Họ biến mấy thứ kim loại vô tri thành đồ dùng trong nhà: cái nồi nấu cơm, cái ấm pha trà, hay cái lon đựng nước mà ngày xưa mấy chú bộ đội hay xài. Nhìn mấy bàn tay chai sần của họ làm việc, mới thấy cái nghề này không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là cái tâm, cái tình với cuộc sống.
Cái đặc biệt nữa là ở Chợ Thiếc, người ta không quen vứt đồ đi. Thời buổi bây giờ, đồ hư là thay cái mới liền, nhưng ở đây, cái nồi thủng thì vá, cái ghế gãy thì hàn, cái ấm méo thì gò lại. Người ta trân quý từng món đồ, không phải vì nó đắt tiền, mà vì cái công sức bỏ ra để làm nên nó. Cái tinh thần đó, đúng là cái chất Nam bộ – mộc mạc mà sâu đậm.
Ban đầu, Chợ Thiếc chỉ có thiếc, tôn, nhôm, nhưng rồi theo thời gian, chợ lớn dần lên, bán thêm đủ thứ, trong đó có vàng – thứ kim loại mà chỉ cần nhắc tới là ai cũng phải trầm trồ. Với 744 sạp hàng và gần 1.000 thương nhân, Chợ Thiếc được xem là ngôi chợ lớn nhất Việt Nam về trang sức vàng bạc đá quý. Ở đây, vàng không chỉ là món hàng để mua bán, mà còn là một phần của ký ức, của văn hóa, và của những câu chuyện mà người ta kể lại cho nhau nghe bên ly cà phê đen đá.
Bà con biết không, vàng đã có mặt trong đời sống người Việt từ hồi xa lắc xa lơ. Từ thời mấy vua Hùng, người ta đã dùng vàng để làm đồ trang sức, đồ thờ cúng. Rồi đến thời Đông Sơn, vàng xuất hiện trong mấy cái trống đồng, mấy món đồ quý giá mà bây giờ tụi mình chỉ thấy trong sách sử hay bảo tàng. Qua thời Pháp thuộc, vàng càng quan trọng hơn, trở thành thứ để người ta tích trữ, để làm của hồi môn, hay để đổi chác trong những ngày khó khăn.
Ở Chợ Thiếc, vàng được bày bán đủ kiểu: từ mấy cái nhẫn nhỏ xinh, dây chuyền lấp lánh, đến vàng miếng óng ánh. Người ta đến đây không chỉ để mua vàng làm đẹp, mà còn để chuẩn bị cho những dịp quan trọng trong đời. Tui còn nhớ, hồi nhỏ theo má ra Chợ Thiếc, thấy mấy cô mấy chú đứng chọn nhẫn cưới, mặt ai cũng rạng rỡ. Có cặp đôi còn đứng cãi nhau xem nên mua nhẫn trơn hay nhẫn đính đá, mà cãi xong rồi cười, rồi nắm tay nhau đi về, dễ thương hết sức.
Rồi tới ngày vía Thần Tài – mùng 10 tháng Giêng âm lịch, Chợ Thiếc lại càng đông vui. Theo phong tục, ngày này người ta hay mua vàng để cầu tài lộc, may mắn cho cả năm. Từ sáng sớm, mấy tiệm vàng trong chợ đã chật kín người, ai cũng muốn mua một miếng vàng nhỏ xíu, cất vào ví như một lời chúc phúc cho gia đình. Có người thì mua hẳn một chỉ, hai chỉ, để dành làm vốn sau này. Cái cảnh người ta chen nhau xếp hàng, tiếng cười nói rôm rả, làm cho Chợ Thiếc những ngày đó như một cái hội nhỏ giữa lòng Sài Gòn.
Nhưng vàng ở Chợ Thiếc không chỉ để mua bán đâu nghen. Nó còn là một phần của văn hóa người Việt mình. Người ta tin rằng vàng có thể xua đuổi tà ma, mang lại may mắn, và là biểu tượng của sự trường tồn. Vì vậy, mấy dịp lễ Tết, người ta hay tặng nhau mấy món đồ bằng vàng, như một lời chúc tốt lành. Tui nhớ có lần, bà ngoại tui đưa cho tui cái lắc tay vàng nhỏ xíu, nói rằng: “Coi như của để dành, sau này khó khăn thì có cái mà xoay sở”. Cái lắc đó tui giữ tới giờ, không phải vì nó giá trị bao nhiêu, mà vì nó là kỷ vật của tình thương.
Chợ Thiếc Ngày Nay – Vẫn Giữ Nét Xưa Giữa Cái Mới
Bây giờ, Sài Gòn thay đổi nhiều lắm, mấy trung tâm thương mại mọc lên như nấm, mấy tiệm vàng lớn cũng xuất hiện khắp nơi. Sau đại dịch Covid-19, doanh thu ở Chợ Thiếc có giảm vì cạnh tranh từ thương mại điện tử, nhưng cái chợ này vẫn giữ được nét riêng của mình. Với 744 sạp hàng và gần 1.000 thương nhân, các tiệm vàng ở đây vẫn nhộn nhịp, nhất là vào mấy dịp lễ Tết hay ngày vía Thần Tài.
Có điều, Chợ Thiếc cũng thay đổi để theo kịp thời đại. Ngoài vàng miếng, vàng trang sức, người ta còn bán cả vàng online, trả tiền qua thẻ, qua điện thoại. Nhưng cái không khí của chợ thì vẫn vậy – tiếng búa gõ, tiếng rao hàng, tiếng cười nói của mấy cô mấy chú – tất cả như một bản hòa tấu không lẫn vào đâu được.
BillPOS.vn - Giải pháp quản lý tiệm vàng xuất hóa đơn tại máy POS
