Xóm Đất ở Sài Gòn
Ở Sài Gòn Bạn hay nghe kiểu:
- ê, hôm qua xóm tao cúp điện tối thui
Hay
- ê mậy, xóm tao nhà bà Hai mới mua chiếc cub 82 chạy êm ru!
Thế nên đặc trưng Xóm tạo nên sự dung dị và dễ thương của mảnh đất này. Trên khắp Việt Nam và trong lòng con dân đều chắc chắn có khắc ghi “xóm” của mình bởi đó là kỉ niệm, là cả tuổi thơ quây quần bên cha mẹ và gia đình. Khi khám phá về xóm ở Sài Gòn có rất nhiều điều thú vị. Những cái tên nghe gần gũi, dân dã nhưng đã tồn tại vượt trăm năm.
“Xóm Đất” là một địa danh gắn liền với lịch sử và văn hóa của Sài Gòn xưa, đặc biệt trong bối cảnh các làng nghề thủ công truyền thống. Theo bản đồ Phủ Gia Định do Trần Văn Học vẽ năm 1815, khu vực này nằm trong vùng “Xóm Lò Gốm” – một trong những làng nghề nổi tiếng của Sài Gòn thời bấy giờ. Khu vực này bao gồm các làng cổ như Phú Giáo - Gò Cây Mai, Phú Định - Phú Lâm và Hòa Lục, nay thuộc các quận 6, 8 và 11 của TP.HCM.
Tên gọi “Xóm Đất” có thể xuất phát từ đặc điểm địa hình và hoạt động sản xuất gốm sứ tại khu vực này. Đất sét là nguyên liệu chính để sản xuất gốm, và việc tập trung nhiều lò gốm đã tạo nên một xóm chuyên về nghề này, từ đó hình thành tên gọi “Xóm Đất”. Đường Xóm Đất hiện nay vẫn tồn tại, như một dấu tích lịch sử, gợi nhớ về thời kỳ phát triển rực rỡ của làng nghề gốm sứ Sài Gòn. Theo “Gia Định thành thông chí” của Trịnh Hoài Đức, vào năm 1772, kênh Ruột Ngựa được đào để nối liền từ Sa Giang ra phía bắc đến Lò Gốm, cho thấy sự phát triển và tầm quan trọng của khu vực này trong giao thương và sản xuất.
Ngày nay, dù quá trình đô thị hóa đã làm thay đổi nhiều, nhưng những địa danh như đường Xóm Đất, đường Lò Siêu, kênh Lò Gốm vẫn còn, như những chứng nhân lịch sử, nhắc nhở về một thời kỳ phát triển của các làng nghề truyền thống tại Sài Gòn. Hiện giờ cái tên “Xóm Đất” còn lưu lại thông qua việc đặt tên đường tại khu vực chợ Bình Thới quận 11.
Năm Chợ Quán
